Ramy kwalifikacji

Ramy kwalifikacji są jednym z podstawowych narzędzi Procesu Bolońskiego, które wspomagają mobilność studentów oraz usprawniają rozpoznawanie i opisywanie kwalifikacji i dyplomów.

Ramy Kwalifikacji stanowią próbę rozwiązania problemu potrzeby porównywalności dyplomów oraz innych świadectw oraz kompetencji pomiędzy różnymi krajami, zaistniałałego w wyniku tworzenia Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wyższego.

Można wyróżnić trzy systemy Ram Kwalifikacji, które wiążą się ze sobą i stanowią swoje uzupełnienie:

Składają się z ośmiu poziomów które opisują wszystkie stopnie edukacji, od rozpoczęcia nauki przez dzieci do studiów wyższych.

Opracowane jako jedno z narzędzi Procesu Bolońskiego, na trzech wyróżnionych poziomach opisują kolejne stopnie szkolnictwa wyższego.

Opis ośmiu wyodrębnionych w Polsce poziomów kwalifikacji odpowiadających odpowiednim poziomom europejskich ram kwalifikacji, sformułowany za pomocą ogólnych charakterystyk efektów uczenia się dla kwalifikacji na poszczególnych poziomach, ujętych w kategoriach wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych.

Jest to wspólna, europejska terminologia, wiążąca krajowe ramy kwalifikacji i pozwalająca na ich porównywanie. Funkcjonując jako wspólny europejski system odniesienia, pozawala na “tłumaczenie” kwalifikacji uzyskanych w różnych systemach kształcenia krajów UE na jeden ogólnie zrozumiały system. 

W praktyce Rama ma wspomagać mobilność studentów oraz pracowników przemieszczających się pomiędzy krajami, oraz przenoszenie przez nich kwalifikacji. Jej odbiorcami są rządy państw UE, instytucje oświaty i szkolnictwa wyższego oraz studenci i nauczyciele akademiccy.

Oczekuje się, iż Ramy Kwalifikacji dla EOSW pozwolą na:

• porównywanie efektów kształcenia w wymiarze krajowym oraz międzynarodowym, a tym samym porównywanie dyplomów;
• publicznie dostępna wszechstronna wiedza o kompetencjach uzyskiwanych przez absolwentów;
• łatwiejszy opis możliwości kontynuacji kształcenia w ramach programu kształcenie przez całe życie (LLL);
• definiowanie standardów kształcenia poprzez porównywanie kompetencji absolwentów;
• “otwarcie systemu” – umożliwienie uznawania kompetencji pozaformalnych, czyli zdobytych poza uczelnią, np. w pracy zawodowej.

Na konferencji w  Bergen w 2005 roku ministrowie odpowiedzialni za szkolnictwo wyższe w państwach biorących udział w Procesie Bolońskim, przyjęli dokument „Framework for Qualifications in the European Higher Education Area”w którym zawarte zostały podstawowe cele oraz opisana istota wprowadzenia ram kwalifikacji dla Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wyższego.

Najważniejszymi celami jest uzyskanie przejrzystości kwalifikacji absolwentów, co ma ułatwić uznawanie dyplomów i wcześniejszej edukacji oraz zwiększyć mobilność studentów i pracowników w skali międzynarodowej.

Struktura wprowadzona w ramach Procesu Bolońskiego odnosząca się do szkolnictwa wyższego ma być uniwersalną metą-strukturą, umożliwiająca znalezienie punktów wspólnych między krajowymi ramami kwalifikacji oraz ma stanowić punkt odniesienia przy tworzeniu krajowych ram kwalifikacji.

Nazwana Bolońską Rama Kwalifikacji dla EOSW składa się z 3 poziomów opisujących 3 cykle szkolnictwa wyższego: licencjat, magister i doktor, wprowadzone w ramach Procesu Bolońskiego.

Poziomy ramy są adekwatne dla 6, 7 i 8 poziomu Europejskiej Ramy Kwalifikacji.

W Bolońskiej Ramie Kwalifikacji, kwalifikacje uzyskiwane przez studentów na kolejnych stopniach kształcenia wyższego opisane zostały za pomocą Deskryptorów Dublińskich, które bazują na 5 aspektach kształcenia:

• wiedza i rozumienie (ang. knowledge and understanding)
• wykorzystanie wiedzy w praktyce (ang. applying knowledge and understanding)
• ocena i formułowanie sądów (ang. making judgements)
• umiejętność komunikacji (ang. communication)
• umiejętność uczenia się (ang. learning skills)

Deskryptory bazują na tzw. „generic competences” absolwentów i opisują typowe osiągnięcia studentów uzyskujących dyplom, jednak nie mają charakteru standardu programowego/treściowego.

Należy je odnosić do kontekstu językowego i merytorycznego konkretnych dziedzin/dyscyplin, opisując dla każdego poziomu umiejętności studenta w ramach każdego z 5 aspektów.

Poziom Polskiej Ramy Kwalifikacji – zakres i stopień złożoności wymaganych efektów uczenia się dla kwalifikacji danego poziomu, sformułowanych za pomocą ogólnych charakterystyk efektów uczenia się;

Sektorowe ramy kwalifikacji (SRK) – są branżowym rozwinięciem charakterystyk typowych dla kwalifikacji o charakterze zawodowym. Jednym z głównych celów tworzenia SRK jest przełożenie charakterystyk poziomów PRK na język bliższy przedstawicielom poszczególnych branż. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania na wniosek ministra właściwego włącza Sektorowe Ramy Kwalifikacji do Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji w drodze rozporządzenia

Przypisanie poziomu PRK danej kwalifikacji – rozstrzygnięcie podjęte na zasadach określonych w ustawie o ZSK o ustaleniu poziomu PRK dla danej kwalifikacji na podstawie porównania efektów uczenia się wymaganych dla tej kwalifikacji z charakterystykami poziomów PRK.